رضا شاه

برچسب: رضا شاه

رضا شاه

Reza Shah

رضا شاه پهلوی

(۱۲۵۶–۱۳۲۳) بنیان‌گذار سلسله پهلوی و شاه ایران از سال ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰ بود. او پیش از رسیدن به پادشاهی، یک نظامی بود که توانست از رده‌های پایین به فرماندهی تیپ قزاق ارتقاء یابد.

برپایی و تاج‌گذاری:
- منابع تصریح می‌کنند که رضا شاه، که یک افسر در بریگاد قزاق ایران بود، توسط بریتانیا تقویت شد و به قدرت رسید.
- بریتانیا او را به‌عنوان یک ضدقدرت برای مقابله با خطر بلشویک‌ها پس از انقلاب ۱۹۱۷ روسیه، که سعی در ایجاد مشکل در ایران داشتند، علم کرد.
- رضا میرپنج (نام پیشین رضا شاه) سپس در سال ۱۹۲۵ سلسله قاجار را برکنار کرد و خود را شاه اعلام نمود، اقدامی که پارلمان نیز آن را تأیید کرد.
- بریتانیا تاج‌گذاری رضا شاه را با استفاده از مراسم تاج‌گذاری جرج پنجم به عنوان راهنما، مدیریت کرد.
- رضا شاه به عنوان یک “دست‌نشانده کلاسیک بریتانیا” ظاهر شد .
دلایل استراتژیک بریتانیا:
- برای بریتانیا، ایران مانند مصر یک دولت حائل برای محافظت از «جواهر تاج»، یعنی هند، بود.
- در اوایل قرن بیستم، ایران به دلیل نفت برای منافع بریتانیا اهمیت فزاینده‌ای یافت. بریتانیا ۵۱ درصد سهام شرکت نفت ایران و انگلیس را خریداری کرد تا امنیت انرژی نیروی دریایی سلطنتی را تضمین کند.
- پس از جنگ جهانی اول، ایران به یک جبهه خط مقدم برای امپراتوری بریتانیا تبدیل شد تا تهدید بلشویک را خنثی کند.
- بریتانیا، به جای حکومت مستقیم بر ایران، کشور را از طریق رشوه و ارعاب تحت سلطه درآورد و از شبکه‌ای از همکاران برای اداره ایران به عنوان یک مستعمره غیررسمی استفاده کرد.
- بریتانیا از رضا شاه برای انجام کارهای کثیف خود در ایران استفاده کرد، به طوری که برخلاف دهلی نو، نیروهای بریتانیایی در خیابان‌های تهران رژه نمی‌رفتند.

نقش رضا شاه در حمایت از منافع خارجی (بریتانیا)

پس از به قدرت رسیدن، رضا شاه به طرق مختلفی به منافع بریتانیا خدمت کرد:

سرکوب نفوذ شوروی: او نفوذ شوروی را سرکوب کرد .
امتیازات نفتی: شاه امتیازات نفتی را برای بریتانیا افزایش داد. در نتیجه، تولید نفت بریتانیا در ایران بین سال‌های ۱۹۳۲ تا ۱۹۳۸ به شدت افزایش یافت، در حالی که سهم بسیار کمی از درآمد نفت به خزانه ایران می‌رسید (تنها ۱۰٪ بودجه) .
راه‌آهن استراتژیک: او راه‌آهن سراسری ایران را ساخت که دریای خزر را به خلیج فارس متصل می‌کرد. اگرچه این کار هزینه گزافی برای مالیات‌دهندگان ایرانی داشت، اما هدف استراتژیک آن این بود که استقرار سریع‌تر نیروهای بریتانیایی برای مقابله با شوروی‌ها را ممکن سازد.

رضا شاه سیاست متمرکزسازی و فارسی‌سازی را دنبال کرد. این سیاست به این معنا بود که اقلیت‌های قومی جایی در ایران (که او آن را نامید) نداشتند.