ایران، روسیه و احتمال جنگ آمریکا علیه ونزوئلا
این متن رونوشت مصاحبهای با لری سی. جانسون است که به بررسی چندین موضوع مهم ژئوپلیتیک میپردازد، بهویژه با تمرکز بر تنشهای فزاینده بین ایران، روسیه، ایالات متحده و اسرائیل.
جانسون بیان میکند که ایران آمادگی نظامی بیشتری پیدا کرده است، زیرا از حمایتهای فنی دفاع هوایی روسیه و چین بهره میبرد تا در برابر حملات احتمالی اسرائیل یا آمریکا مقاوم باشد.
همچنین، این گفتگو شامل بحثهایی دربارهٔ پیامدهای جنگ ۱۲روزهٔ گذشته و مذاکرات آتشبس جاری با حماس است که در آن، جانسون عدم تمایل حماس و سایر گروههای فلسطینی به خلع سلاح و نیز تاکتیکهای دوگانهٔ مذاکراتی نتانیاهو را برجسته میسازد.
بخش دیگری از گفتگو به ارزیابی احتمال یک حملهٔ نظامی ایالات متحده به ونزوئلا و تواناییهای دفاعی این کشور در برابر تهاجم میپردازد، و در نهایت، به اثرات سیاستهای تجاری ترامپ بر روابط بینالملل و وضعیت اقتصادی آرژانتین اشاره میکند.
چگونه همکاریهای دفاعی ایران و روسیه، توازن منطقهای را تغییر داده است؟
همکاریهای دفاعی ایران و روسیه، توازن نظامی منطقهای را به طور قابل توجهی تغییر داده است، به ویژه از طریق افزایش آمادگی نظامی ایران و تعمیق روابط استراتژیک بین دو کشور.
بر اساس منابع موجود، تغییرات کلیدی در توازن نظامی منطقهای که ناشی از این همکاریها است، به شرح زیر است:
۱. تقویت سامانههای پدافند هوایی ایران
منابع نشان میدهند که تمرکز اصلی همکاریها بر ارتقاء دفاع هوایی ایران بوده است:
- آموزش و یکپارچهسازی سیستمهای روسی: روسیه مدتی بود که در مورد یکپارچهسازی پدافند هوایی ایران با کل سیستم روسی صحبت میکرد.
- پذیرش سامانههای پیشرفته: به نظر میرسد ایران مایل به پذیرش سامانه دفاعی روسیه و/یا سامانه چینی است. (البته در منابع ذکر شده که تلاش برای گرفتن و ادغام دو سیستم متفاوت احمقانه خواهد بود؛ ایران باید یکی را انتخاب کرده و به طور جامع آن را یکپارچه کند).
- سابقه S-400: در جریان جنگ ۱۲ روزه (۱۳ تا ۲۵ ژوئن)، تنها سامانه S-400 در ایران در راکتوری در جنوب قرار داشت که روسیه در آنجا مشغول به کار بود. روسها به ایالات متحده و اسرائیل گفتند که حتی فکر حمله به آن را نکنند، و هر دو کشور از آن منطقه دوری کردند.
- پشتیبانی پرسنلی روسیه: روسیه این قابلیت را دارد که پرسنلی را به ایران بفرستد تا به آنها کمک کند سیستمها را به سرعت آماده کنند، حتی اگر فقط برای عملیات در مراحل اولیه باشد.
۲. افزایش آمادگی ایران برای مقابله با حمله
پس از آنکه ایران در جریان یک عملیات نظامی قبلی (که در منابع به عنوان «ماجراجویی اشتباه اول» یا «جنگ ۱۲ روزه» نام برده شده است) پیشنهادهای کمک روسیه و چین را رد یا در برابر آنها مقاومت کرده بود [۱, ۲۸]، اکنون رویکرد خود را تغییر داده است:
- خروج از رکود: ایران از «خواب خود بیدار شده» و اکنون در تماس نزدیک با مقامات نظامی و انرژی روسیه و همچنین چینیها قرار دارد.
- موضع بهتر برای مقاومت: تحلیلها نشان میدهد که ایران در حال حاضر در موقعیت بسیار بهتری برای مقاومت در برابر حمله قرار دارد و این حمله دیگر یک حمله غافلگیرانه نخواهد بود.
- ارتقاء تماسها: تماسهای ایران با روسیه افزایش یافته است، چنانکه حدود دو یا سه هفته پیش (زمان ضبط ویدئو) رئیس ستاد نیروهای دفاعی ایران در مسکو با افراد مختلفی ملاقات داشته است.
۳. تأثیر بر روابط روسیه و اسرائیل
همکاری نظامی ایران و روسیه یک نقطه واگرایی آشکار در روابط روسیه و اسرائیل ایجاد کرده است که میتواند توازن ژئوپلیتیک منطقهای را تحت تأثیر قرار دهد:
- واگرایی قدرتها: در حال حاضر یک «واگرایی آشکار قدرتها» بین روسیه و اسرائیل وجود دارد و به نظر میرسد که آنها در حال قطع رابطه هستند.
- فشارهای متقابل: در تماسی تلفنی بین پوتین و نتانیاهو، ظاهراً بحثهایی در مورد هواپیماهای باری نظامی روسی که به ایران میروند، صورت گرفته است. همچنین گفته میشود نتانیاهو به پوتین اشاره کرده که اگر هواپیماهای باری نظامی روسیه به فرود در ایران ادامه دهند، ممکن است میزان تحویل سامانههای دفاعی اسرائیل به اوکراین افزایش یابد. (منابع صحت کامل این مکالمه را زیر سؤال میبرند، اما بر وجود این واگرایی تأکید میکنند). با این وجود، یک هواپیمای باری نظامی دیگر پس از این تماس در ایران فرود آمد.
در مجموع، همکاری دفاعی ایران و روسیه، با تمرکز بر تقویت پدافند هوایی ایران و یکپارچهسازی سیستمهای روسی، توانایی ایران برای مقابله با حملات احتمالی را افزایش داده و به طور مستقیم باعث واگرایی در روابط روسیه و اسرائیل شده است ، که نشاندهنده تغییر توازن قدرت در منطقه است.
تمثیل برای درک بهتر مفهوم:
این وضعیت را میتوان به این شکل در نظر گرفت که ایران در گذشته تنها با یک سپر دفاعی ساده (دفاع هوایی بومی) روبرو بود که کارایی کمی داشت.
اما اکنون با کمک روسیه، ایران در حال جایگزینی آن سپر با یک سامانه گنبد متصل است که نه تنها قویتر است، بلکه توسط یک قدرت بزرگ (روسیه) پشتیبانی میشود که به خوبی میداند چگونه آن را عملیاتی کند.
این تغییر، پتانسیل حمله ناگهانی (مانند حمله غافلگیرانه قبلی) را برای مخالفان منطقهای به شدت کاهش میدهد و در نتیجه توازن قدرت نظامی در منطقه را به نفع ایران تغییر میدهد .
چشمانداز مداخلات نظامی آمریکا در ونزوئلا و تأثیر آن بر امنیت منطقهای چیست؟
استناد به منابع موجود، چشمانداز مداخلات نظامی آمریکا در ونزوئلا و پیامدهای آن بر امنیت منطقهای به شرح زیر است:
چشمانداز مداخلات نظامی آمریکا در ونزوئلا
به نظر میرسد ایالات متحده در حال حرکت به سمت اقدام نظامی علیه ونزوئلا است.
دونالد ترامپ روز قبل اعلام کرده بود که «مذاکره با ونزوئلا تمام شده است».
با توجه به اینکه ایالات متحده یک نیروی دریایی پرهزینه را برای تقریباً دو ماه در سواحل ونزوئلا مستقر کرده است، انتظار میرود که ترامپ به جای عقبنشینی، «ماشه را بکشد».
وضعیت نیروها و نوع مداخله مورد انتظار:
- نیروهای زمینی و حمله کامل: منابع، حمله زمینی تمام عیار را عملی نمیدانند. در حال حاضر، ایالات متحده حدود ۴۵۰۰ تفنگدار دریایی و سه کشتی دوزیست (آمفیبیوس) در سواحل دارد. اگر نیروهای زمینی آمریکا تلاش کنند تا در ونزوئلا پیاده شده و به کاراکاس (مقر قدرت) بروند، این مسیری طاقتفرسا از یک جاده کوهستانی پرپیچ و خم خواهد بود. این مسیر شامل مواضع کمین پس از کمین است. در حالی که نیروهای آمریکایی بسیاری از مردم ونزوئلا را خواهند کشت، ونزوئلاییها نیز تعداد زیادی از تفنگداران دریایی را از بین خواهند برد.
- بمباران هوایی: محتملترین اقدام، بمباران از بالا است. این نوع عملیات که آن را “نسخه آمریکایی تروریسم” مینامند، شامل کشتن غیرنظامیان از طریق بمباران از ارتفاع ۱۰ تا ۲۰ هزار پایی است. با این حال، منابع معتقدند که بمباران به تنهایی برای سرنگونی مادورو کافی نخواهد بود.
- تلاش برای کودتا: ایالات متحده احتمالاً تلاش کرده است که ژنرالهای ونزوئلایی را بخرد، و بدون شک تعدادی از آنها مایل به پذیرش پول هستند، اما این ترفند تا کنون موفقیتآمیز نبوده و آمریکا نتوانسته است یک کودتا را سازماندهی کند.
جایگاه قانونی و توجیه مداخله:
آنچه ایالات متحده آماده انجام آن است، جنایت جنگی محسوب میشود و از ابتدا غیرقانونی است، بدون هیچ گونه توجیهی. توجیه واشنگتن مبنی بر اینکه ونزوئلا در حال قاچاق مواد مخدر به ایالات متحده است، یک دروغ است.
در حقیقت، اکثریت مواد مخدر در مکانهایی مانند کلمبیا و بولیوی تولید میشوند، نه ونزوئلا، و از طریق مکزیک و بنادر آمریکا به داخل کشور قاچاق میشوند.
همچنین، حمله به قایقهایی که گفته میشود حامل مواد مخدر هستند، توسط ایالات متحده بدون شلیک شدن گلوله از طرف ونزوئلا صورت گرفته و نشاندهنده سیاستی است که آمریکا میتواند هر کسی را که میخواهد، بکشد.
توانایی ونزوئلا برای دفاع از خود
ونزوئلا تا حدی توانایی دفاع از خود را دارد.
- دفاع زمینی: ونزوئلا دارای شبهنظامیان، نیروهای مسلح و یک سرویس امنیتی آموزشدیده توسط روسیه است.
- دفاع هوایی: ونزوئلا دارای معادل چینی سیستم دفاع هوایی S300 است.
- حمایت بینالمللی: چین، روسیه و ایران با ونزوئلا روابط داشته و پشتیبانی و کمک نظامی ارائه کردهاند. در سال ۲۰۱۹، در زمان تهدیدهای جدی برای حمله، روسیه هواپیماهای باری نظامی متعددی به ونزوئلا میفرستاد.
این حمایتهای خارجی ممکن است دلیل اصلی ستیزهجویی ترامپ باشد، چرا که او تلاش میکند دکترین مونرو را دوباره احیا کند و به خارجیها بگوید از “حیاط خلوت ما” دور بمانند.
تاثیر بر امنیت منطقهای
اگر ایالات متحده به ونزوئلا حمله کند، روابطش با آمریکای جنوبی احتمالاً به بدترین سطح تاریخی خود خواهد رسید.
این تهاجم باعث ایجاد یک درگیری جدید خواهد شد که جهان به آن نیازی ندارد. در حال حاضر، تنشها در منطقه بالا است:
- کلمبیا: رئیس جمهور کلمبیا قبلاً به دلیل اظهارات تند علیه سیاستهای ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل، در لیست سیاه قرار گرفته است.
- برزیل: رئیس جمهور لولا نیز از دخالتهای آمریکا ناراضی و خشمگین است.
- آرژانتین: اگرچه آرژانتین به دلیل مشکلات اقتصادی توسط صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی نجات یافته است، اما نشانههایی از دور شدن منافع دیده میشود؛ آرژانتین پس از دریافت کمک مالی از آمریکا، با فروش سویا به چین، بازار کشاورزان آمریکایی را تضعیف کرده است.
مداخله احتمالی در ونزوئلا در حالی رخ میدهد که نقش غالب دلار در جهان در خطر است و کشورهای دیگر در حال تغییر رویه هستند (مانند اعلام هند مبنی بر خرید نفت روسیه با یوان چین). این اقدامات نسنجیده سیاست خارجی، مانند حمله به ونزوئلا، در نهایت به تضعیف جایگاه آمریکا در منطقه و جهان کمک میکند.
تقابل فزاینده روسیه و اسرائیل چه پیامدهایی برای وضعیت ژئوپلیتیک دارد؟
تقابل فزاینده بین روسیه و اسرائیل پیامدهای مهمی برای وضعیت ژئوپلیتیک خاورمیانه دارد که عمدتاً حول محور تقویت موقعیت ایران میچرخد.
این تقابل در حال حاضر نشاندهنده یک واگرایی آشکار در روابط قدرت بین روسیه و اسرائیل است و به نظر میرسد که در حال گسستن از یکدیگر هستند.
تنشها و تهدیدات مستقیم
یکی از نمودهای اصلی این تنش، تماس تلفنی گزارششدهای بود که چند روز پیش بین ولادیمیر پوتین و بنیامین نتانیاهو صورت گرفت.
در این تماس، ظاهراً درباره فرود هواپیماهای باربری نظامی روسیه در ایران بحث شده است.
گفته میشود که نتانیاهو در این تماس تلویحاً تهدید کرده است که اگر پرواز جتهای باربری نظامی روسیه به ایران ادامه یابد، اسرائیل ممکن است میزان ارسال سامانههای دفاعی ساخت اسرائیل به اوکراین را افزایش دهد.
این موضوع به عنوان یک “تهدید پنهان” علیه پوتین تلقی شده است.
با این حال، حتی پس از این تماس تلفنی، یک هواپیمای باربری نظامی دیگر در ایران فرود آمد.
ضمناً، این یک واقعیت است که اسرائیل مقداری سختافزار نظامی به اوکراین ارسال کرده است.
افزایش همکاری نظامی ایران و روسیه
مهمترین پیامد ژئوپلیتیک این تقابل، تقویت قابل توجه روابط نظامی بین ایران و روسیه است.
- پذیرش کمکهای روسیه: ایران که قبلاً در برابر پیشنهادات کمک نظامی روسیه و چین در جریان جنگ ۱۲ روزه مقاومت کرده بود، اکنون «از خواب بیدار شده» و تماسهای نزدیکی با مقامات نظامی و انرژی روسیه و همچنین چین برقرار کرده است.
- ارتقای پدافند هوایی: روسیه مدتی است که درباره ادغام پدافند هوایی ایران با کل سیستم روسی صحبت میکند.
- اکنون به نظر میرسد که ایران مایل به پذیرش سامانه روسی (یا چینی) است، با این حال برای کارآمدی باید فقط یکی را به طور جامع ادغام کند.
- پشتیبانی عملیاتی: روسیه توانایی اعزام پرسنل به ایران را دارد تا به آنها کمک کند سیستمها را به سرعت فعال کنند، حداقل برای راهاندازی در مراحل اولیه. مقامات ایرانی، از جمله رئیس ستاد نیروهای دفاعی، اخیراً برای ارتقای سطح تماسها در مسکو بودهاند.
پیامدهای ژئوپلیتیک برای منطقه
- افزایش توان ایران: در نتیجه این همکاریها و آمادگی بالاتر، ایران در موقعیت بسیار بهتری برای مقاومت در برابر حملات احتمالی قرار دارد و دیگر با یک «حمله غافلگیرکننده» مواجه نخواهد شد.
- تهدید برای اسرائیل: اگر ایالات متحده و اسرائیل بخواهند “دوباره تلاش کنند” و به ایران حمله کنند، احتمالاً این اقدام اسرائیل را نابود خواهد کرد. برخی از ناظران از بیرون، نابودی اسرائیل را به دلیل رفتار «قتلآمیزش» که آن را «مانند سرطان در خاورمیانه» میدانند، پیامدی میبینند که میتواند مورد استقبال قرار گیرد.
- ابزارهای کنترل روسیه: روسیه میتواند با همکاری چین و هند برای مهار اسرائیل کارهای بیشتری انجام دهد، مانند اعمال تحریم و قطع کامل تجارت.
نکته درباره صبر پوتین: شایان ذکر است که دلیل صبر زیاد رئیس جمهور پوتین نسبت به اسرائیل ممکن است این باشد که تقریباً ۲ میلیون شهروند روسیه، شهروند اسرائیل نیز هستند.
با این حال، این شهروندان سابق روسیه عموماً احساسات گرمی نسبت به سرزمین مادری خود ندارند و روسیه را شرور میدانند.
برای روشن شدن این موضوع، میتوان گفت که تقابل روسیه و اسرائیل مانند زمانی است که یک پل حمایت کننده در منطقه (ایران) را با مصالح جدید و محکمتر بازسازی میکند؛ در حالی که طرف مقابل (اسرائیل) با تهدید به تشدید تنش در میدان دیگر (اوکراین)، سعی در جلوگیری از این بازسازی دارد.
نتیجه این عمل، قویتر شدن آن پل و افزایش خطر فروریختن پل اسرائیلی در صورت تلاش برای تخریب سازه جدید است.





