عدم عدم موفقیت سیاست خارجی آمریکا در دستیابی به اهداف خود در ونزوئلا و سایر کشورهای کدامند؟

پرسش شما در مورد دلایل عدم موفقیت سیاست خارجی آمریکا در ونزوئلا و سایر کشورها، بحثی حیاتی و عمیق درباره‌ی روندهای بین‌المللی و ناکارآمدی‌های رویکرد سنتی آمریکا را مطرح می‌کند. منابع موجود، به‌ویژه در مورد ونزوئلا، این شکست‌ها را ناشی از ترکیبی از استراتژی‌های شکست‌خورده، تغییر ساختار قدرت جهانی، و مفروضات بنیادی اشتباه می‌دانند.

در اینجا مهم‌ترین دلایل عدم موفقیت سیاست خارجی آمریکا در دستیابی به اهداف خود، بر اساس منابع، آمده است:

۱. شکست استراتژی جنگ اقتصادی و تحریم‌ها

سیاست خارجی آمریکا به‌طور مکرر از تحریم‌های جامع اقتصادی به عنوان ابزار اصلی برای رسیدن به اهداف خود استفاده کرده است، اما این رویکرد به دلایل متعددی شکست خورده است:

• هدف واقعی، تغییر رژیم است، نه دموکراسی: تحریم‌های آمریکا نه برای ترویج دموکراسی یا حقوق بشر، بلکه صرفاً به عنوان ابزاری برای تغییر رژیم طراحی شده‌اند. هدف این است که زندگی برای مردم عادی چنان غیرقابل تحمل شود که علیه دولت خود قیام کنند و فردی را روی کار بیاورند که با منافع واشنگتن سازگارتر باشد.
• ناکامی مکرر استراتژی: این استراتژی در کوبا به مدت ۶۰ سال، در ایران، کره شمالی و سوریه بارها شکست خورده است [4، 11]. آمریکا با وجود این ناکامی‌ها، همچنان به تکرار همان استراتژی‌های شکست‌خورده ادامه می‌دهد، در حالی که انتظار نتایج متفاوتی دارد.
• هزینه‌های انسانی فاجعه‌بار: تحریم‌ها علیه ونزوئلا چنان جامع و ویرانگر بوده‌اند که با “محاصره قرون وسطایی” مقایسه شده‌اند. این تحریم‌ها مانع از فروش نفت، دسترسی به سیستم‌های مالی بین‌المللی و واردات غذا و دارو شده و تخمین زده می‌شود که منجر به مرگ ده‌ها هزار ونزوئلایی بر اثر بیماری‌های قابل پیشگیری و سوءتغذیه شده‌اند.
• تقویت رژیم‌های هدف: در ونزوئلا، تحریم‌ها باعث شده است که دولت، احساسات ناسیونالیستی را تقویت کرده، دشمنان خارجی را مقصر مشکلات داخلی معرفی کند و اقدامات اقتدارگرایانه را برای بقای ملی توجیه نماید. این تحریم‌ها در واقع دولت‌هایی را که قرار بود تضعیف شوند، تقویت می‌کنند در حالی که مردم عادی را ویران می‌سازند.
• تحریم‌های جامع، عمل جنگی محسوب می‌شوند: منابع تأکید می‌کنند که تحریم‌های جامع اقتصادی، در واقع یک “عمل جنگی” هستند؛ زیرا اگرچه شامل بمب یا گلوله نیستند، اما به همان اندازه کشنده هستند، اقتصادها را نابود و سیستم‌های مراقبتی را فلج می‌کنند.

۲. تغییر نظام بین‌الملل و ظهور نظم چندقطبی

عامل اصلی که به عدم موفقیت سیاست‌های آمریکا در ونزوئلا کمک کرده، افول سلطه یک‌جانبه آمریکا و ظهور یک نظم چندقطبی است.

• کاهش اقتدار دلار: نقش دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی، یک امتیاز هنگفت به آمریکا داده بود که به واشنگتن اجازه می‌داد دسترسی کشورها به سیستم‌های مالی جهانی را قطع کند. اما این جهان در حال ناپدید شدن است.
• افزایش گزینه‌های کشورها: تسلط آمریکا در حال کاهش است. کشورهایی مانند ونزوئلا اکنون گزینه‌هایی دارند که قبلاً نداشتند، از جمله تجارت با کشورهایی مثل چین، روسیه و ایران که مایلند تحریم‌های آمریکا را دور بزنند. همچنین، آنها می‌توانند در سیستم‌های مالی جایگزین شرکت کنند که وابستگی به دلار را کاهش می‌دهد.
• عدم حمایت متحدان سنتی: در پی حوادثی مانند رهگیری نفتکش آمریکایی توسط ونزوئلا، متحدان سنتی آمریکا (به‌ویژه کشورهای آمریکای لاتین) فوراً برای حمایت از واشنگتن هجوم نبردند، بلکه سکوت کرده یا بیانیه‌های محتاطانه‌ای صادر کردند. قدرت‌های بزرگ مانند چین و روسیه نیز به‌طور مؤثری از حق ونزوئلا برای اعمال ادعاهای حاکمیتی خود حمایت کردند. این نشان می‌دهد که یک‌جانبه‌گرایی آمریکا دیگر به‌طور خودکار احترام و اطاعت را در پی ندارد.
• کاهش اعتبار تهدیدات آمریکا: کشورهای کوچک‌تر، جسورتر شده و مایلند تسلط آمریکا را به چالش بکشند. ونزوئلا به درستی محاسبه کرد که هزینه‌ی عقب‌نشینی بیشتر از هزینه‌ی مقابله است، زیرا آن‌ها می‌دانستند که تهدیدات آمریکا دیگر مانند گذشته اعتبار ندارند، زیرا آمریکا درگیر، خسته از جنگ‌های شکست‌خورده و از نظر داخلی دچار تفرقه است.

۳. مفروضات غلط و اهداف پنهان

سیاست خارجی آمریکا بر اساس مفروضات غلطی بنا شده است که منجر به تصمیم‌گیری‌های فاجعه‌بار شده است.

• باور به استثناگرایی: آمریکا سیاست خارجی پس از جنگ سرد خود را بر این فرض بنا نهاد که تاریخ به پایان رسیده و الگوی آمریکایی ناگزیر در سراسر جهان گسترش خواهد یافت. هنگامی که کشورها در برابر این الگو مقاومت کردند، آمریکا آن را به عنوان یک انحراف تلقی کرد که باید از طریق فشار، تحریم یا نیروی نظامی اصلاح شود.
• عدم پذیرش تنوع جهانی: یک “شکست در تصور” وجود دارد؛ یعنی ناتوانی در پذیرش اینکه جهان واقعاً متنوع است و اینکه کشورها ممکن است دلایل مشروعی برای رد جنبه‌هایی از کاپیتالیسم و دموکراسی سبک آمریکایی داشته باشند و بخواهند مسیر خود را بر اساس تاریخ، فرهنگ و ارزش‌های خود ترسیم کنند.
• اولویت‌بندی کنترل بر دموکراسی: منابع نشان می‌دهند که هدف واقعی آمریکا در ونزوئلا و منطقه، کنترل بر ذخایر عظیم نفتی و اطمینان از این است که هیچ دولتی در نیمکره‌ی آمریکا نتواند با موفقیت قدرت آمریکا را به چالش بکشد، نه ترویج دموکراسی.

۴. مشکلات ساختاری داخلی در واشنگتن

نخبگان سیاست خارجی آمریکا در برابر یادگیری از شکست‌های خود مقاوم بوده‌اند.

• اتاق پژواک (Echo Chamber): جامعه سیاست خارجی آمریکا خود را با افرادی احاطه کرده است که یک‌جور فکر می‌کنند و مفروضات و جهان‌بینی مشابهی دارند. این امر یک اتاق پژواک ایجاد می‌کند که در آن دیدگاه‌های مخالف ساده‌انگارانه یا غیروطنی تلقی می‌شوند، و زیر سوال بردن استثناگرایی آمریکا به منزله یک خروج از دایره است.
• عدم مسئولیت‌پذیری و تکرار خطاها: این انطباق فکری، آمریکا را به سمت فاجعه‌های پی در پی سوق داده است. پس از شکست‌ها، به جای بازنگری اساسی در سیاست خارجی، همان اشتباهات در لیبی و سوریه تکرار شد. سیاست‌گذارانی که تصمیم می‌گیرند، از عواقب تصمیمات خود مصون هستند و به رویکردی متعهد هستند که پیوسته شکست می‌خورد.

در مجموع، شکست سیاست خارجی آمریکا در ونزوئلا، میکروکاسمی از تحول بزرگ‌تری است که نشان می‌دهد قدرت آمریکا در یک سیستم جهانی جدید محدودتر شده است.

آمریکا برای موفقیت در این نظم جدید، باید به جای یک‌جانبه‌گرایی، بر فروتنی، دیپلماسی، و همکاری چندجانبه تکیه کند.

اگر قرار باشد این وضعیت را با یک تمثیل توضیح دهیم، می‌توان گفت که آمریکا در حال حاضر مانند ناخدای یک کشتی قدرتمند است که هنوز فرماندهی قوی‌ترین ناوگان را دارد، اما همچنان با نقشه‌هایی حرکت می‌کند که متعلق به زمانی است که او تنها کشتی‌ران در اقیانوس بود.

در حالی که او اصرار دارد که همه طبق قوانین او حرکت کنند، کشتی‌های بزرگ و کوچک جدیدی (مانند چین، روسیه و قدرت‌های منطقه‌ای) در دریا ظاهر شده‌اند که مسیرهای خود را ترسیم می‌کنند و حاضر نیستند به حرف او گوش دهند.

اصرار بر استفاده از نقشه‌های قدیمی و تهدید به مجازات، صرفاً منجر به سوختن پل‌ها می‌شود، نه رسیدن به مقصد.