چه سیاستهای بینالمللی و طرحهای قانونی برای کنترل توسعه و قرار این موارد مورد نیاز است؟
این پرسش شما بسیار مهم و حیاتی است؛ زیرا توسعه تسلیحات خودمختار (AWS) تهدیدی بیسابقه برای بشریت ایجاد کرده و خلأ قانونی جدی در سطح بینالمللی وجود دارد.
برای کنترل توسعه و استقرار این تسلیحات، چارچوبهای قانونی و سیاستهای بینالمللی جدیدی مورد نیاز است.
در حال حاضر، برای نسل جدید تسلیحات خودمختار که قابلیت ساخت و استقرار دارند و توسط هوش مصنوعی کنترل میشوند، هیچ چارچوب قانونی در سطح بینالمللی وجود ندارد.
این وضعیت یک معضل جدید ایجاد کرده است که تنها با قانونگذاری و سیاستگذاری بینالمللی قابل حل است، نه صرفاً با بحثهای اخلاقی.
در اینجا سیاستها و چارچوبهای مورد نیاز بر اساس منابع موجود، تشریح شدهاند:
۱. نیاز به ایجاد کنوانسیونهای جدید بینالمللی
جامعه بینالمللی وظیفه دارد مجموعه جدیدی از کنوانسیونها را برای تنظیم و قانونگذاری استفاده از سیستمهای تسلیحات خودمختار (AWS) از طریق معاهدات و قانونگذاری بینالمللی ایجاد کند.
- هدف اصلی: هدف باید تشویق به سیاستهای قانونی باشد تا اطمینان حاصل شود که این تهدیدات بالقوه عملی نمیشوند.
- تشکیل چارچوبهای قانونی: این فرآیند میتواند با کمک نظریههای اخلاقی، مبانی اخلاقی کنترل AWS را تحت چارچوب حقوق فردی یا دیگر اصول اخلاقی مستحکم روشن سازد.
- شکاف در سیستم موجود: کنوانسیونهای موجود مانند پروتکل ژنو، که برای ترویج صلح و امنیت منطقهای و بینالمللی تدوین شدهاند، با ظهور نسل جدید تسلیحات خودمختار مبتنی بر هوش مصنوعی، که پتانسیل تخریب انبوه دارند، با تهدید کاهش اثربخشی مواجه شدهاند.
- فقدان ابزار تصویب: در حال حاضر، هیچ ابزار تصویبی مرتبط با هوش مصنوعی برای تسلیحات خودمختار در حال ظهور و استقرار آنها در خدمت جنگ وجود ندارد.
۲. ضرورت ممنوعیت توسعه و استقرار تسلیحات خودمختار
یکی از قویترین استدلالها در منابع، لزوم ممنوعیت قانونی توسعه و/یا استقرار AWS است.
- نقض اصل تبعیض: مهمترین ایراد اخلاقی و حقوقی علیه AWS این است که آنها، صرف نظر از سطح خودمختاریشان، در رعایت اصل تبعیض (Principle of Discrimination) شکست میخورند. این اصل، که در اخلاق نظامی معاصر و نظریههای جنگ عادلانه گنجانده شده، برای اطمینان از هدف قرار نگرفتن شهروندان بیگناه است.
- خطر هک متخاصمانه (Adversarial Hacking): ریسک اینکه بازیگران غیردولتی مانند گروههای تروریستی و شبکههای جنایی بینالمللی، کنترل AWS را از طریق هک متخاصمانه به دست بگیرند، واقعی است. این امر، حتی برای سیستمهای خودمختار نظارتشده (“human-on-the-loop”) نیز صدق میکند و میتواند سیستم را فاسد کرده تا کارهایی را انجام دهد که نباید، مانند کشتن غیرنظامیان.
- الگوهای تاریخی: سوابقی مانند پروتکل ژنو و کنوانسیون سلاحهای شیمیایی (2021) وجود دارد که استفاده از سلاحهای کشتار جمعی (مانند سلاحهای شیمیایی) را در سطح بینالمللی ممنوع کرده و سیاست عدم تحمل صفر را تعیین کردهاند.
۳. تلاشهای منطقهای و محدودیتها
برخی تلاشها برای تنظیم هوش مصنوعی در سطح منطقهای آغاز شده است، اما این تلاشها در مورد تسلیحات نظامی دارای کاستیهایی هستند:
- قانون هوش مصنوعی اروپا (European AI Act): این قانون به عنوان اولین تلاش برای ایجاد یک چارچوب قانونی فراملی درباره هوش مصنوعی شناخته میشود.
- محدودیتهای قانون اروپا: این قانون کاربردهای هوش مصنوعی را به صورت اختیاری در سه دسته ریسک طبقهبندی میکند، اما دارای خلاءها و استثنائات زیادی است. برنامههایی که صراحتاً در دسته “پرخطر” فهرست نشدهاند، عمدتاً بدون مقررات باقی میمانند، و این شامل سیستمهای تسلیحات خودمختار نیز میشود. این موضوع توانایی قانون را برای تضمین اینکه هوش مصنوعی به عنوان نیرویی خیرخواه در زندگی شهروندان عمل کند، محدود میسازد.
در نهایت، با توجه به پیامدهای غیرقابل سنجش استقرار احتمالی AWS برای ذینفعان شهروندی و خطرات تشدید ناخواسته درگیریها و دشواری در تعیین مسئولیت اقدامات خصمانه، ضروری است که توجه و آگاهی عمومی افزایش یابد و جامعه علمی در این فرآیند مسئولیت بپذیرد.
تشبیه برای درک بهتر: اگر چارچوبهای قانونی بینالمللی را به یک شبکه جادهای تشبیه کنیم که ترافیک جهانی را منظم میکند، تسلیحات خودمختار (AWS) به یک نوع وسیله نقلیه کاملاً جدید و بسیار خطرناک شبیه هستند که بدون چراغ راهنما، بدون راننده انسانی، و با قابلیت رانندگی در هر جهت ساخته شدهاند.
شبکه جادهای موجود (قوانین جنگ سنتی) برای کنترل این وسیله طراحی نشده است؛ بنابراین، جامعه جهانی باید فوراً قوانین جدید، علائم راهنمایی، و احتمالاً ممنوعیت کامل عبور این وسایل را تدوین کند تا از فاجعه جلوگیری شود.