تاثیرات متقابل بحران شدید آب ایران و تنش‌های ژئوپلیتیکی منطقه‌ای؟

این بسیار پرسش مهم و حیاتی است که تأثیرات متقابل بحران آب و ژئوپلیتیک منطقه‌ای را در غرب آسیا مورد توجه قرار می‌دهد.

بر اساس منابع موجود، بحران شدید آب در ایران مستقیماً به عنوان یک عامل تنش‌زا و تغییردهنده در محاسبات امنیتی منطقه‌ای عمل کرده است، در حالی که رفتارهای ژئوپلیتیکی دیگر بازیگران نیز وضعیت آبی را تشدید می‌کنند.

در اینجا مروری بر تأثیرات متقابل این دو عامل، بر اساس اطلاعات ارائه شده، آورده شده است:

### ۱. تأثیر بحران شدید آب ایران بر افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی

**کمبود آب به عنوان محرک فعالیت نظامی منطقه‌ای:**

* **تشدید اقدامات نظامی آذربایجان:** وضعیت خطرناک **کمبود شدید آب در ایران** به عنوان دلیلی ذکر شده است که آذربایجان را وادار به ایجاد یک داربست نظامی در اطراف خود (از سمت ایران) می‌کند.
* این اقدامات شامل پرواز جنگنده‌های پیشرفته چینی (JF-17 Block 3) در رژه نظامی روز پیروزی ارتش آذربایجان است که اخیراً از طریق پاکستان دریافت شده‌اند. این نشان می‌دهد که یک بحران محیط زیستی داخلی (آب) چگونه می‌تواند به صورت مستقیم به **تغییر آرایش نظامی و افزایش هوشیاری ژئوپلیتیکی** در مرزها منجر شود.

**وضعیت وخیم سدها در ایران:**

* بحران آب در ایران بسیار شدید است؛ در کمتر از دو هفته، تعداد سدهای خالی ایران (آبگیرها و بند آب‌هایی که تخلیه شده‌اند) بیش از دو برابر شده است.
* تعداد سدهایی که کمتر از ۵٪ آب دارند به ۱۹ واحد رسیده است. در ابتدای ماه آبان، تنها ۸ سد در چنین وضعیتی بودند، اما اکنون تعداد سدهای بحرانی **در کمتر از دو هفته بیش از دو برابر شد**.
* تقریباً از هر ۱۰ سد فعال در ایران، **یکی در آستانه خشکی کامل** قرار دارد.

### ۲. تأثیر عوامل منطقه‌ای و ژئوپلیتیکی بر منابع آبی

**خشکسالی منطقه‌ای و وضعیت غیرطبیعی مرزی:**

* سخنگوی سازمان مدیریت بحران در ایران اظهار داشته است که خشکسالی بی‌سابقه‌ای نه تنها ایران، بلکه **کل غرب آسیا و کشورهای همسایه** را نیز درگیر بحران کرده است.
* در مرز ایران و ترکیه، تفاوت فاحشی در پوشش برف مشاهده می‌شود؛ کوه‌های ترکیه پربرف هستند، در حالی که ۵۰ کیلومتر متر این طرف‌تر در ایران، کوه‌ها خشکِ خشک است، وضعیتی که **غیرطبیعی** توصیف شده است. این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده بحث‌های ژئوپلیتیکی یا اقلیمی در مورد مدیریت آب‌های مرزی باشد.

**برداشت غیرمنصفانه منابع آبی توسط همسایگان:**

* منابع اشاره دارند که حتی اسرائیل نیز وضعیت وخیم منطقه‌ای را با **برداشت غیرمنصفانه از منابع آبی همسایگان**، به‌ویژه در بلندی‌های جولان، بدتر کرده است. این مورد تأکیدی بر این نکته است که مدیریت و کنترل منابع آبی در منطقه، خود یک عامل مهم در تنش‌های ژئوپلیتیکی محسوب می‌شود.

به طور خلاصه، منابع نشان می‌دهند که **کمبود شدید آب در ایران مستقیماً باعث فعال شدن نگرانی‌های امنیتی و اقدامات نظامی در میان همسایگان می‌شود**. همزمان، بحران خشکسالی در ایران بخشی از یک پدیده منطقه‌ای بزرگتر در غرب آسیا است که با **اقدامات ژئوپلیتیکی مرتبط با کنترل منابع آبی** (مانند برداشت غیرمنصفانه) تشدید می‌شود.

این وضعیت مانند یک ظرف شکننده است: زمانی که ذخایر آب (منبع حیات و ثبات) رو به اتمام می‌گذارد، هرگونه اقدام همسایه – چه دفاعی و چه تهاجمی – به سرعت می‌تواند به افزایش تنش‌های نظامی و امنیتی بینجامد.

بحران آب ایران، پرواز جنگنده‌های باکو، شبکه جاسوسی در یمن